Балалардағы дәрумендердің артық дозалануы: симптомдар және алғашқы медициналық көмек

Балалардағы дәрумендердің артық дозалануы: симптомдар және алғашқы медициналық көмек

Кіріспе

Витаминдер балалардың өсуі мен дамуында шешуші рөл атқарады. Олар иммундық жүйені, сүйектерді, тістерді және дененің көптеген басқа функцияларын сақтау керек. Алайда, кез-келген басқа дәрілер сияқты, дәрумендер артық дозаланғанда қауіпті болуы мүмкін. Балалар ағзасы дәрумендердің артық дозаларының уытты әсеріне сезімтал, өйткені олардың бауыр мен бүйректер әлі толық қалыптаспайды және денеден артық әсер етпейді. Витаминдердің немесе гипервитаминоздың артық дозалануы бірқатар елеулі белгілерге және тіпті мүшелердің қайтымсыз жарақаттарына әкелуі мүмкін. Витаминдер зиянсыз тәттілер емес, сондықтан оларды қабылдау тек дәрігер тағайындағандай және дәл ұсынылған дозада жүргізілуі керек екенін түсіну керек.

Витаминдердің жіктелуі: су-лот және майлы

Артық дозаланған тәуекелдерді түсіну үшін, витаминдердің екі негізгі тобын ажырата білу керек: су-лот және майлы.

• Су-қозғалғыш дәрумендер (В дәрумені В дәрумені және в) организмде едәуір мөлшерде жиналмайды. Бұл дәрумендердің асып кетуі әдетте зәрде шығарылады. Сондықтан, сулы витаминдердің артық дозалануы азырақ жиі кездеседі, бірақ мүмкін, әсіресе өте жоғары дозаны қабылдаған кезде мүмкін.

• Майлы дәрумендер (А, Д, Е дәрумендері) витаминдері) майларда ерітіп, дененің тіндерінде, негізінен бауыр мен май тіндерінде жиналуы мүмкін. Бұл дегеніміз, ұсынылған дозалардың орташа мөлшері, майлы дәрумендердің артық дозалануы ұзақ уақыт дамуы мүмкін дегенді білдіреді.

Балалардағы дәрумендердің артық дозалануының себептері

Балаларға дәрумендердің артық дозалануы бірнеше себептерге байланысты болуы мүмкін:

1. Дұрыс емес: Ең көп таралған себептердің бірі – дәрумендердің дозасын дұрыс есептеу, әсіресе сұйық бланкілерді немесе шайнайтын таблеткаларды қолданған кезде. Ата-аналар нұсқаулықты мұқият оқып, тек ұсынылған диспансерлерді қолдануға міндетті. Сіз ешқашан балаға ешқашан дәрігер ұсынған немесе пакетте көрсетілген дозаны бермеуіңіз керек.

2. Бір уақытта бірнеше дәрумендер препараттарын қабылдау: Көптеген дәрумендер кешендерінде бір уақытта бірнеше дәрумендер бар. Ата-аналар баланың әйгілі тағамдар немесе басқа да қоспалар сияқты белгілі бір дәрумендер алғанын біле алмайды. Бұл белгілі дәрумендердің ұсынылған дозасының жалпы ассынан асып кетуіне әкелуі мүмкін.

3. Балалар үшін қол жетімді жерде дәрумендерді сақтау: Балалар, әсіресе кішкентай адамдар, кездейсоқ дәрумендерді тән, оларды тәттілерге апара алады. Витаминдер балаларға арналған қол жетімді жерде, түпнұсқа орамада және нақты таңбалануы керек.

4. Витаминдердің «пайдалылығын» түсінбеушілігі: Кейбір ата-аналар қателесіп, балаға көбірек витаминдер көбірек беретініне сенеді, оның денсаулығы үшін жақсы. Бұл өте қауіпті алдау. Витаминдер белгілі бір мөлшерде қажет, ал олардың артық болуы зиянды болуы мүмкін.

5. Аралас және байытылған өнімдерді дайындаудағы қателер: Балалар қоспаларын немесе байытылған өнімдерді дайындау кезінде нұсқауларды қатаң сақтау керек. Есептеулердегі қателер дәрумендердің артық дозалауына әкелуі мүмкін.

6. Дәрігердің жоғары дозаларын тағайындау: Кейбір жағдайларда дәрігер белгілі бір ауруларды емдеу үшін белгілі дәрумендердің жоғары дозаларын тағайындай алады. Мұндай жағдайларда дәрігердің ұсыныстарын қатаң орындау және баланың жағдайын үнемі бақылау қажет. Дегенмен, дәрумендердің жоғары дозалары бар өзін-өзі жетілдіруге жол берілмейді.

Витаминдердің артық дозаланған белгілері

Витаминдердің артық дозалануының белгілері витамин, доза және баланың жасына байланысты өзгеруі мүмкін. Кейбір симптомдар бірнеше дәрумендерге ортақ болуы мүмкін, ал басқалары нақты.

А дәрумені (ретинол) витаминінің артық дозалануы

А дәрумені көру, сүйек өсуі және иммундық жүйе үшін қажет. Алайда, оның артық болуы улы болуы мүмкін.

• Жедел гипервитаминоз А: Әдетте А дәрумені дозасы бар. Симптомдарға мыналар кіреді: оларға мыналар кіреді:
  • Жүрек айнуы және құсу
  • Бас ауру
  • Бас айналу
  • Ұйқышылдық немесе тітіркену
  • Көру бұзылуы
  • Конвульсиялар (ауыр жағдайларда)
• Созылмалы гипервитаминоз А: Ол А дәруменінің жоғары дозаларын ұзақ уақыт қолданумен дамиды. Симптомдарға мыналар жатады:
  • Құрғақ тері және пиллинг
  • Шаштың жоғалуы
  • Бауыр мен көкбауырдың көбеюі
  • Сүйек ауруы және буындар
  • Интракраниальды қысымның жоғарылауы (сәбилерде)
  • Өсуді тежеу
  • Сарғаю
  • Шаршаудың жоғарылауы

D дәрумені арқылы дозалану (кальцерол)

Д витамині сүйектер мен тістердің денсаулығы үшін маңызды кальций мен фосфор сіңіру үшін қажет. D дәрумені дозаланғанда гиперкальцемияға әкелуі мүмкін (қандағы кальцийдің жоғарылауы).

• Д витаминінің артық дозалану белгілері:
  • Жүрек айнуы және құсу
  • Тәбеттің жоғалуы
  • Күшті шөлдеу
  • Жиі зәр шығару
  • Іш жүрмеу
  • Бұлшықет әлсіздігі
  • Тітіркену
  • Қажу
  • Сүйек ауруы
  • Бүйрек тастар
  • Бүйрек жеткіліксіздігі (ауыр жағдайларда)
  • Жүрек ырғағының бұзылуы

Е дәрумені (токоферол) витаминінің артық дозалануы

Е дәрумені – антиоксидант және жасушаларды зақымданудан қорғайды. Е дәрумені сирек кездеседі, бірақ өте жоғары дозаларды қабылдаған кезде келесі белгілер пайда болуы мүмкін:

• Жүрек айнуы және құсу
• Диарея
• Әлсіздік
• Бас ауру
• Қан көбейген (Кумені бар балаларда)
• Көру бұзылуы

V дәрумені (фильокхинон) дозалануы

Қанның коагуляциясы үшін К дәрумені қажет. К витаминінің артық дозасы өте сирек кездеседі, бірақ жаңа туылған нәрестелер үшін қауіпті болуы мүмкін.

• Артық дозаланғанда стакан белгілері:
  • Сарғаю
  • Анемия
  • Мидың зақымдануы (жаңа туылған нәрестелерде)

С витаминінің дозалануы (аскорбин қышқылы)

С дәрумені иммундық жүйеге, жараларды емдейтін және коллаген түзілуіне қажет. С дәруменінің дозаланғанда әдетте ауыр проблемалар тудырмайды, өйткені асып кету зәрде алынады. Алайда, өте жоғары дозаларды қабылдаған кезде келесі белгілер пайда болуы мүмкін:

• Диарея
• Жүрек айнуы және құсу
• Іштің ауыруы
• Қыжылдау
• Газдың пайда болуын арттыру
• Бүйрек тастарының пайда болуы (алдын-ала төленген адамдарда)

В тобының витаминдерінің артық дозалануы

В дәрумендер энергетикалық метаболизмде, жүйке жүйесінің жұмысында және қан клеткаларын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. В тобының дәрумендерінің артық дозалануының белгілері нақты дәрумендерге байланысты өзгереді.

• В1 дәрумені (Tiamin): Артық дозаланғанда сирек кездеседі.
• В2 дәрумені (рибофлавин): Артық дозаланғанда сирек кездеседі, несептің ашық сары түске боялуы мүмкін.
• В3 дәрумені (ниацин): Артық дозаланғанда терінің қызаруы, қышу, жүрек айну, құсу, бас айналу және бауырдың бұзылған функциясы тудыруы мүмкін.
• В5 дәрумені (пантений қышқылы): Артық дозаланғанда сирек кездеседі, ол диарея мен жүректі тудыруы мүмкін.
• В6 дәрумені (пиридоксин): Артық дозаланғанда нервтерге (нейропатия) зақым келтіруі мүмкін, бұл қолдар мен аяқтардағы ұйқышылдық пен қыстырып, қозғалыстарды үйлестіруге әкеледі.
• В7 дәрумені (биотин): Артық дозаланғанда сирек кездеседі.
• В9 дәрумені (фолий қышқылы): Артық дозаланғанда В12 дәруменінің жетіспеушілігін итеріп, анемия диагнозын қиындатады.
• В12 дәрумені (кобаламин): Артық дозаланғанда сирек кездеседі.

Балалардағы дәрумендердің артық дозалануына алғашқы көмек

Егер сіздің балаңызда витаминдердің артық дозалануы болса, дереу келесі әрекеттерді орындаңыз:

1. Баланың жағдайын бағалаңыз: Симптомдарға және олардың ауырлығына назар аударыңыз. Егер бала саналы және жұтып алса, келесі қадамдарға өтіңіз. Егер бала ес-түссіз болса, тыныс қиын немесе конвульсия бар, дереу жедел жәрдем шақырыңыз.

2. Витаминдердің қалдықтарын алыңыз: Витаминдік препараттардың барлығын баланың көру өрісінен алып тастаңыз, осылайша ол көп жей алмады.

3. Құсу қоңырау шалыңыз (егер бала саналы және жұтып алса ғана): Егер жақында артық дозаланған болса (1-2 сағат ішінде), сіз дәрумендердің бір бөлігін асқазаннан алып тастауға болады. Егер бала ес-түссіз болса, құсу тудырмаңыз, қысылып, каустикті жұтып қойды. Құбыр тудыру үшін, балаға көп мөлшерде су ішіңіз (1-2 кесе) және тістің тамырына саусақты басыңыз.

4. Белсенді көміртекті беріңіз (тек дәрігердің немесе токсикологиялық орталықтың ұсынысы бойынша): Іске қосылған көмірсутек асқазандағы адсорбинаға көмектеседі және олардың қанға сіңуі мүмкін. Белсенді көмірдің дозасы баланың салмағына байланысты. Дұрыс дозаны және қолдану әдісін білу үшін дәрігермен немесе токсикологиялық орталықпен кеңесіңіз.

5. Дәрігер немесе токсикологиялық орталыққа бірден алыңыз: Симптомдар оңай болып көрінсе де, сіз дәрігермен немесе кеңес беру және одан әрі емдеу үшін оксикологиялық орталыққа жүгінуіңіз керек. Дәрігерге бала қандай дәрумендер мен бала қандай мөлшерде болғандығы туралы ақпарат беріңіз.

6. Өздігінен емес: Бала кез-келген дәрі-дәрмектерді дәрігермен кеңеспей бермеңіз.

Витаминдердің артық дозалануын диагностикалау

Витаминдердің артық дозалануының диагнозы әдетте анамнез (дәрумені қабылдау), симптомдар мен зертханалық зерттеулер негізінде қолданылады.

• Анамнез: Дәрігер қандай дәрумендер мен бала қандай мөлшерде, сондай-ақ қабылдау уақыты туралы сұрайды.

• Клиникалық инспекция: Дәрігер баланы өзінің жалпы жағдайын бағалау және дозаланғанда белгілердің болуын анықтайды.

• Зертханалық зерттеулер: Келесі тесттерді тағайындауға болады:

  • Жалпы қан анализі: Денсаулықтың жалпы жағдайын бағалау және анемияны анықтау.
  • Биохимиялық қан анализі: Бауырдың, бүйрек және қандағы кальций деңгейін бағалау.
  • Қандағы дәрумендердің деңгейін анықтау: Нақты дәрумендердің деңгейін анықтау және дозаланғанда растаңыз.
  • Зәр анализі: Бүйректің қызметін бағалау және зәрдегі дәрумендердің болуын анықтау.

Витаминдердің артық дозасын емдеу

Витаминдердің артық дозалануын емдеу дәрумендердің, дозаның және симптомдардың ауырлығына байланысты.

• Витаминдердің жалғасы: Бірінші қадам – ​​витаминдік препараттарды қабылдауды тоқтату.

• Симптоматикалық емдеу: Емдеу жүрек айну, құсу, диарея және бас ауруы сияқты жеңілдетілген белгілерге бағытталған.

• Дисиндинецикалық терапия: Ауыр жағдайларда детоксикация терапиясы, оның ішінде су балансын ұстап тұру және денеден токсиндерді кетіру үшін сұйықтық пен электролиттердің ішіне енгендігі болуы мүмкін.

• Нақты емдеу: Кейбір жағдайларда нақты емдеу қажет болуы мүмкін. Мысалы, D дәруменінің артық дозалануымен, қандағы кальций деңгейін төмендететін дәрілік заттардың әкімшілігі қажет болуы мүмкін.

• Күйді бақылау: Дәрігер емделудің тиімділігін бағалау және мүмкін асқынуларды анықтау мақсатында баланың жағдайын үнемі бақылап отырады.

Балаларға дәрумендердің артық дозалануының алдын алу

Балаларға дәрумендердің артық дозалануының алдын алу өте маңызды. Міне, артық дозаланудың алдын алуға көмектесетін бірнеше кеңестер:

1. Дәрігермен кеңесіңіз: Балаға кез-келген дәрумендер бермес бұрын, дәрігермен кеңесіңіз. Дәрігер баланың қосымша дәрумендер мен қандай дозаны қажет ететіндігін анықтайды.

2. Дозаны сақтаңыз: Нұсқаулықты мұқият оқып, ұсынылған дозаны ұстаныңыз. Дәрігер немесе пакетте көрсетілген дозадан аспаңыз.

3. Өлшеу құралдарын қолданыңыз: Витаминдердің сұйық түрлерін өлшеу үшін тек ұсынылған диспансерлер (шприцтер, өлшенетін қасықтар) қолданыңыз.

4. Витаминдерді балаларға жол бермейді: Витаминдерді түпнұсқа қаптамада және балаларға қол жетімді жерде сақтаңыз.

5. Баланың дәрумендеріне тәттілер ретінде бермеңіз: Балаға дәрумендер тәттілер емес, дәрі-дәрмектер екенін түсіндіріңіз.

6. Бір уақытта бірнеше дәрумендер дайындамаңыз: Егер бала витаминдік кешенді қабылдаса, оған дәрігерге кеңес бермей қосымша дәрумендер бермеңіз.

7. Байытылған өнімдерге назар аударыңыз: Витаминдердің күнделікті дозасын есептеу кезінде байытылған тағамдардағы дәрумендердің (дәнді дақылдар, шырындар және т.б.) мөлшерін қарастырыңыз.

8. Әсіресе, майлы дәрумендермен абай болыңыз: Майланған дәрумендер денеде жинақталады, сондықтан олардың артық дозаланғанда су-жылды дәрумендердің артық дозасынан гөрі қауіпті.

9. Витаминдердің ғажайып әрекеті келешегі зор жарнамаға сенбеңіз: Дәрумендер денсаулық үшін қажет, бірақ олар барлық ауруларға арналған панацея емес. Балалар дәрумендеріне «иммунитетті жақсарту» немесе «энергияны арттыру» ретінде жарнамаланғандықтан бермеңіз.

10. Басқа ересектерге тәлім беріңіз: Балаға қамқорлық жасайтындардың барлығы (ата-әжелер, білмейтін) дәрумендердің дұрыс дозасын және олар қайда сақталатынына көз жеткізіңіз.

Қажетті дәрумендерді алудағы тамақтану рөлі

Балаға қажетті дәрумендерді алудың ең жақсы тәсілі – теңдестірілген және алуан түрлі диета.

• Теңгерімді тамақтану: Баланың диетасында барлық тамақ топтарынан түрлі тағамдар кіруі керек: жемістер, көкөністер, түйірлер, ақуыздар, ақуыздар және сүт өнімдері.

• Жемістер мен көкөністер: Жемістер мен көкөністер – дәрумендер, минералдар мен антиоксиданттардың тамаша көзі. Күн сайын кем дегенде бес бөліктен тұратын жемістер мен көкөністерді қолдану ұсынылады.

• Астық: Бүкіл дәнді дақылдар (қоңыр күріш, сұлы майы, бүкіл дәнді нан) құрамында В дәрумендері мен талшық бар.

• Қабырғалар: Ақуыз өнімдері (ет, балық, жұмыртқа, бұршақтар, жаңғақтар) біздің В тобында витаминдер мен басқа да маңызды қоректік заттар бар.

• Сүт өнімдері: Сүт өнімдері (сүт, йогурт, ірімшік) – кальций мен D дәрумені жақсы көзі болып табылады.

Көп жағдайда, егер бала теңдестіре алса, оған витаминдерді қабылдаудың қажеті жоқ. Алайда, кейбір жағдайларда дәрігер дәрумендер қоспаларын, мысалы, облыстарда тұратын балаларға арналған D дәрумені, мысалы, күн сәулесі түсетін балаларға арналған D дәрумені немесе темір тапшылығы анемия қаупі бар балаларға арналған темір.

Витаминдердің артық дозалау қаупі бар балалардың арнайы топтары

Балалардың кейбір топтары витаминді артық дозалау қаупі бар:

• Нәрестелер мен кішкентай балалар: Олардың денесі дәрумендердің жоғары дозаларының улы әсерлеріне сезімтал.

• Созылмалы аурулары бар балалар: Кейбір аурулар витаминдер алмасуына әсер етуі және артық дозалану қаупін арттыруы мүмкін.

• Дәрі-дәрмектерді қабылдаған балалар: Кейбір дәрі-дәрмектер дәрумендермен араласып, артық дозалану қаупін арттыра алады.

• Энергетикалық бұзылыстары бар балалар: Тамақтанатын бұзылыстары бар балалар немесе шектеулі диета бар балалар жетіспеушіліктің де, артық витаминдеріне қауіп төндіруі мүмкін.

Витаминдер туралы аңыздар

Диаминдер туралы көптеген аңыздар бар, олар дұрыс пайдаланбауға және артық дозалануға әкелуі мүмкін.

• Миф: соғұрлым көп витаминдер, жақсырақ.

  • Шындық: Витаминдер белгілі бір мөлшерде қажет, ал олардың артық болуы зиянды болуы мүмкін.

• Аңыз: дәрумендер иммунитетті арттырады және барлық аурулардан қорғайды.

  • Шындық: Витаминдер иммундық жүйе үшін маңызды, бірақ олар барлық аурулардың панацея емес.

• Миф: дәрумендерді бақылаусыз қабылдауға болады.

  • Шындық: Витаминдерді қабылдауды дәрігер тағайындағандай және ұсынылған дозада ғана жүргізу керек.

• Миф: табиғи дәрумендер синтетикадан гөрі жақсы.

  • Шындық: Синтетикалық дәрумендер зертханаларда шығарылады және табиғи дәрумендер сияқты бірдей химиялық құрылымға ие. Олар бірдей тиімді және қауіпсіз.

• Миф: Витаминдер барлық балалар үшін қажет.

  • Шындық: Теңгерімді жейтін балалардың көпшілігі дәрумендерді қосымша қабылдауды қажет етпейді.

Қорытынды

Балаларға дәрумендердің артық дозалануы жедел медициналық көмекті қажет ететін қауіпті жағдай бола алады. Витаминдердің артық дозалануы үшін себептерін, белгілерін және алғашқы көмек көрсету, сондай-ақ алдын алу шараларын түсіну маңызды. Ата-аналар кез-келген дәрумендер бермес бұрын дәрігермен кеңесу керек және дозаланған ұсыныстарды қатаң сақта. Теңгерімді және әр түрлі тамақтану – бұл баланы қажетті дәрумендер мен минералдармен қамтамасыз етудің ең жақсы тәсілі.